Âu Châu, hậu phương của Mỹ, đến hồi đỏ lửa...
Nguyễn-Xuân Nghĩa
Nhìn từ Hoa Kỳ, người ta có thể đánh giá sai tầm quan trọng của Âu Châu. Và không nhìn ra một mối nguy của nước Mỹ.
Cột báo
này thường nói đến sự khác biệt giữa cách diễn giải để chi phối nhận
thức - là “narrative” - với sự thật khách quan và phức tạp của các vấn
đề cần giải quyết. Vì sự khác biệt ấy mà người ta có thể kê toa bốc
thuốc lầm, và đưa ra liều thuốc đổ bệnh. Cơn địa chấn kéo dài tại Âu
Châu là cơ hội cho chúng ta trở lại câu chuyện này.
Hãy nói về cơn địa chấn chính trị tại Âu Châu.
Từ năm
2008, cuộc khủng hoảng tài chánh tại Hoa Kỳ gây hiểu lầm về nguyên nhân
khủng hoảng tất yếu của Âu Châu, do nhược điểm kinh tế và chính trị
trong tập thể Liên Hiệp Âu Châu có 27 hội viên, bên trong có 17 quốc gia
đã thống nhất dùng chung đồng Euro. Người ta hiểu lầm là Âu Châu bị vạ
lây vì những gì xảy ra tại Mỹ. Hiểu lầm vì không thấy nhiều chứng bệnh
nội tại của Âu Châu - bài viết này có hạn và nói về Hoa Kỳ nên xin khỏi
kể thêm về căn bệnh Âu Châu.
Những
chứng bệnh đó đã phát tác thành khủng hoảng tài chánh, hối đoái, ngân
sách, và chính trị, khiến 11 chính quyền tại chức đã đổ, mới nhất là tại
Pháp. Nhìn về dài thì cả kiến trúc chính trị của Liên Âu, chứ chẳng
riêng gì đồng Euro, có thể sụp đổ.
Do cách diễn giải của nhiều người, hiểu lầm thứ hai là phương cách kinh doanh của Mỹ.
Người ta
tưởng nước Mỹ - bọn tư bản tham lam - bỏ tiền đầu tư vào xứ khác để kiếm
lời nhờ nhân công rẻ ở các nền kinh tế “đang lên.” Hoặc tương lai Hoa
Kỳ là do thiểu số gian tham này quyết định. “Tài phiệt Mỹ nó tính cả
rồi” là một loại “narrative.” “Tài phiệt Do Thái mới thật làm chủ nước
Mỹ” là một thứ “narrative” khác.
Sự thật
thì trong một trăm bạc mà dân Mỹ kiếm ra một năm, đa số tới hai phần ba
là lương lậu. Lợi nhuận của các doanh nghiệp chỉ chiếm 10%. Trong số đó,
các cơ sở sản xuất loại trung bình và nhỏ, chừng trăm nhân viên trở
xuống, mới tuyển dụng nhiều nhân công nhất, nên giữ vai trò kinh tế và
xã hội lớn hơn các đại tổ hợp mà tên tuổi lừng lẫy nằm trong chỉ số kỹ
nghệ Dow Jones DJIA hay danh mục đại gia của tạp chí chuyên đề như
Forbes hay Fortune...
Thứ ba,
khi bỏ tiền đầu tư vào xứ khác, doanh nghiệp Mỹ chủ yếu nhắm vào việc
sản xuất để bán hàng cho các thị trường có sức mua và có môi trường kinh
doanh ổn định, khả tín, và luật lệ minh bạch. Sau đấy mới là loại thị
trường có nhân công rẻ của các nước đang phát triển, thí dụ nổi bật là
Trung Quốc. Vì quá nổi bật nên chi phối nhận thức sai lầm của nhiều
người ở trong và ngoài truyền thông hay chính trường Mỹ.
Gồm 27
quốc gia và dân số hơn 500 triệu, Liên Âu là một khối kinh tế thống
nhất, có sản lượng bằng 26% của thế giới, lớn nhất địa cầu, và trị giá
hơn 17,000 tỷ Mỹ kim. Sau đó mới đến kinh tế Mỹ sản xuất ra hơn 15,000
tỷ, rồi Trung Quốc, hơn 7,000 tỷ trong tổng sản lượng toàn cầu là gần 70
ngàn tỷ. Ðó là con số mới nhất vào Tháng Tư 2012 của IMF.
Kinh tế
Âu châu tiêu thụ 30% sản lượng thế giới nên là thị trường số một của
doanh nghiệp Mỹ. Hoa Kỳ đầu tư vào đó 56% tổng số đầu tư trực tiếp ra
hải ngoại và có định mệnh kinh tế gắn liền với lục địa này.
Nhận thức
sai của nhiều người là tương lai kinh tế thế giới nằm trong tay các
nước “đang lên,” mà điển hình là khối BRIC gồm có Brazil (Ba Tây), Nga,
Ấn Ðộ và Trung Quốc. Sự thật nó rắc rối hơn vậy: trong 10 tháng đầu của
năm ngoái, tổng số đầu tư của Mỹ vào bốn thị trường này chỉ bằng 6.1% số
đầu tư của Mỹ vào Âu Châu. Một quốc gia heo hút như Ireland (Ái Nhĩ
Lan) với dân số hơn sáu triệu đã tiếp nhận một lượng đầu tư trực tiếp
của Mỹ lớn gấp bốn lần rưỡi (4.5) số đầu tư của Mỹ vào Hoa Lục trong hơn
10 năm liền, từ năm 2000 đến 2011.
Khi đầu
tư ra ngoài để kiếm lời, doanh nghiệp Mỹ có lời nhiều nhất là từ Âu
Châu: doanh lợi của năm 2001 đã vượt 210 tỷ, gần gấp đôi số lợi nhuận
của Mỹ thu về từ hai lục địa lớn nhất là Á Châu và Nam Mỹ.
Nói lại
cho gọn, bọn tư bản gian tham của Mỹ ưu tiên đầu tư vào nơi có mãi lực
với nhân công có tay nghề. Nơi đó là Âu Châu, chứ không phải là Trung
Quốc, Ấn Ðộ hay Nam Phi, Nam Mỹ. Ngoài lý tưởng cao đẹp của các giá trị
tinh thần như dân chủ hay nhân quyền, quyền lợi của Hoa Kỳ cũng gắn bó
nhất với Âu Châu. Vì vậy, lục địa Âu Châu mới thực là sân sau của Hoa
Kỳ.
Bây giờ, lục địa ấy đang ngùn ngụt cháy!
***
Sau mấy
chục năm an hưởng hòa bình - chủ yếu thì vẫn do Hoa Kỳ đảm bảo và thực
tế bảo vệ - Âu Châu sống cao hơn phương tiện, đã chi nhiều hơn thu và
đụng vào bức vách của nợ nần. Chế độ bao cấp đầy chất liên đới xã hội là
một đặc tính chính trị Âu Châu và có thời là lý tưởng của cánh tả bên
đảng Dân Chủ tại Hoa Kỳ.
“Kinh
doanh là làm giàu bằng tiền bạc của người khác” - định nghĩa của một
danh nhân Pháp không nổi tiếng là doanh nhân, Alexandre Dumas. Chuyện
vay mượn trong kinh doanh cũng tựa như dùng cái đòn bẩy để mượn sức
chuyển động một vật nặng hơn sức của mình. Doanh giới gọi đó là
“leverage.” Nhưng cái đòn bẩy của Âu Châu vừa bị gẫy, tảng đá nợ nần
đang lăn xuống - và dẫn tới hiện tượng núi lở.
Ðặc tính
chung trong vụ núi lở tuyết băng là các chính đảng truyền thống của Âu
Châu, từ cả hai ngả tả hữu, đều mất uy tín và liên tục thất cử. Nhưng
chuyện bất thường vì sáu bảy chục năm mới xảy ra một lần, là ảnh hưởng
vang dội của các khuynh hướng cực đoan, xưa nay chỉ nằm trong vùng biên
tế, ngoài rìa. Từ cả hai phía tả hữu, các lý luận quá khích nhất đã được
“bình thường hóa,” được cử tri coi là không nguy hiểm. Môi trường lý
tưởng cho những thiên tài chính trị kiểu Josef Stalin hay Adolf Hitler -
từ hai ngả tả hữu!
Ðiển hình
là hiện tượng Marine Le Pen và đảng “Mặt Trận Quốc Gia” tại Pháp. Quy
tụ thợ thuyền bất mãn bên phía cộng sản và những người có tư tưởng phát
xít, phe cực hữu này lớn mạnh trên sự tan rã của cánh hữu bên Pháp. Nay
họ có tham vọng - lẫn khả năng - vào Quốc Hội, trở thành một chính đảng
bình thường và giữ thế đối lập với cánh tả và chính quyền của Tổng Thống
François Hollande vừa thắng cử.
Loại lý
luận mị dân đầy chất quốc gia dân tộc, kỳ thị di dân, bảo hộ mậu dịch và
phân vùng quyền lợi đang chờ đợi sự lúng túng và thất bại dễ hiểu của
cánh tả để đi vào dòng chính của chính trường Âu Châu. Và sẽ đe dọa lý
tưởng thống nhất của các nước Liên Âu lẫn vai trò bảo vệ của Minh Ước
NATO, lá chắn của Mỹ trên đại lục Âu-Á.
Nhưng thật ra, Âu Châu vẫn chỉ là sân sau của Hoa Kỳ. Và đi sau nước Mỹ.
***
Cuộc nổi
loạn của cánh hữu tại Mỹ khởi sự sớm hơn, từ năm 2010, với sự xuất hiện
của phong trào “Tea Party.” Một năm sau, cánh tả có phản ứng rồi nổi lên
thành phong trào “Chiếm Ðóng Wall Street” trong năm 2011. Kết quả là sự
ách tắc trên thượng tầng chính trị, trong Quốc Hội Hoa Kỳ, không ai dám
nhích vài phía ôn hòa ở giữa.
Nạn tuyết
băng mà vẫn đòi tăng chi tại Âu Châu đang đẩy nước Ðức vào thế kẹt,
thành đại gia gian ác đòi áp đặt kỷ luật chi thu trên các nước còn lại.
Hiện tượng đó cũng đã xảy ra bên Mỹ. Người đầu tiên có phản ứng gay gắt
nhất với Thủ Tướng Angela Merkel của Ðức, ngay từ năm 2009, chính là
Tổng Thống Barack Obama khi ông muốn tăng chi để cứu nguy kinh tế, y như
Tổng Thống Hollande sắp tới của Pháp.
Ðấy là bối cảnh chung để ta theo dõi dư chấn từ Âu Châu đang dội vào cuộc bầu cử Mỹ như một nạn tuyết băng. Ðỏ lòe.
source
Nguoi-Viet Online |
